موسسه فرهنگی هنری سفیران انقلاب پایگاه اطلاع‌رسانی موسسه فرهنگی هنری سفیران انقلاب
روز نهم ذی‌الحجه، روز نیایش و عید مسلمانان است. چرا که در این روز درهای احسان و بخشش خداوند برای بندگانش گشوده خواهد شد و شیطان در این روز حقیر و رانده می‌شود. روز عرفه فرصتی دوباره برای جاماندگان از شب‌های قدر است. در همین باره امام صادق علیه‌السلام فرمودند:«اگر شخصى گناهکار نتواند در شب‌هاى با برکت ماه رمضان به ویژه شب‌هاى قدر، خود را در معرض نسیم رحمت الهى قرار دهد و آمرزیده شود، او تا سال آینده بخشوده نمى‌شود، مگر اینکه عرفه را درک کند و از امتیازات آن روز بهره گیرد.»(۱)
به گفته امام سجاد علیه‌السلام در روز عرفه حتی برای کودکانی که در رحم مادر خود هستند نیز امید سعادت و خوشبختی می‌رود.(۲) در حدیث دیگری از پیامبر اسلام صلی‌الله علیه وآله نقل شده است که:«در میان گناهان، گناهانی است که جز در عرفات بخشیده نمی‌شود.»(۳)
روز اعتراف به گناهان
از امام صادق علیه‌السلام درباره چرایی نام “عرفات” سوال شد. ایشان فرمودند:«جبرئیل، حضرت ابراهیم را روز عرفه به این مکان آورد، چون ظهر فرا رسید، جبرئیل گفت:«ای ابراهیم! به گناه خود اعتراف کن و مناسکت را بیاموز.» چون جبرئیل گفت اعتراف کن. این سرزمین عرفات نامیده شد.»(۴)
بنا بر قول دیگری حضرت ابراهیم در سرزمین عرفات خواب دید که اسماعیل را قربانی می‌کند و به خاطر عمل به این وظیفه، عارف شد. بعضی دیگر هم به دلیل صبر و تحملی که برای رسیدن به آن باید متحمل شد آن را عرفات می‌نامند. چون یکی از معانی عرف، صبر و شکیبایی است.
در روز عرفه کجا باشیم بهتر است؟
بهترین مکان‌ها که برای حضور در این روز سفارش شده؛ عرفات و کربلا است. اما این روز آنقدر دارای عظمت است که هر جایی در این دنیا، دستی به سوی آسمان دراز شود و دلی شکسته شود، خداوند آن را دست خالی برنمی‌گرداند.
اعمال شب عرفه
در شب عرفه تمامی دعاهای خیر به اجابت می‌رسد و برای کسی که در این شب به عبادت خداوند بپردازند معادل صد و هفتاد سال اطاعت و عبادت به او پاداش داده می‌شود. احیای شب عرفه و دعا کردن بسیار توصیه شده است. همچنین زیارت امام حسین علیه‌السلام نیز از مواردی است که برای اعمال شب عرفه ذکر شده است.
اعمال روز عرفه
۱.غسل (مستحب است که قبل از زوال انجام شود)
۲. روزه البته در صورتی که باعث ضعف و مانع دعا نباشد
۳. زیارت امام حسین علیه‌السلام در روز عرفه
۴. خواندن دو رکعت نماز بعد از نماز عصر و قبل از خواندن دعای عرفه در زیر آسمان و اقرار به گناهان
۵.خواندن تسبیحات حضرت رسول صلوات الله علیه و آله
۶.ذکر صلوات از حضرت صادق علیه‌السلام
۷.خواندن دعای عرفه امام حسین علیه‌السلام
۸. خواندن دعای عرفه امام سجاد علیه‌السلام (چهل و هفتمین دعای صحیفه سجادیه)
۹.زیارت حضرت ابوالفضل علیه‌السلام
۱۰.به جا آوردن دو رکعت نماز در هنگام زوال آفتاب که در رکعت اوّل بعد از حمد، سوره توحید و در رکعت دوم بعد از حمد، سوره کافرون خوانده می‌شود. سپس چهار رکعت نماز که در هر رکعت بعد از حمد، پنجاه مرتبه سوره توحید خوانده می‌شود (این نماز در واقع همان نماز حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام است)
از مشاهده این فهرست نترسید. هر کدام از این اعمال که حوصله انجامش را دارید انجام دهید. به عنوان مثال انجام غسل کار ساده‌ای است و چند دقیقه بیشتر وقت شما را نمی‌گیرد. خواندن دو رکعت نماز و راز و نیاز با خدا هم ده دقیقه بیشتر زمان نمی‌برد. یادتان باشد که در این روز فرصت نیایش با خدا را از دست ندهید و اینکه در هر حال کیفیت مهم‌تر از کمیت است.
چند فراز از دعای چهل و هفتم صحیفه سجادیه
دعای عرفه امام سجاد علیه‌السلام طولانی‌ترین دعای صحیفه سجادیه با ۱۳۳ فراز است. این دعا از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. به دلیل کمتر خوانده شدن این دعا در روز عرفه، چند فراز از این دعای زیبا را با هم می‌خوانیم:
«…و اى خدا تو میان من و دشمنى که مرا گمراه کند و هواى نفسى که جانم را به هلاکت اندازد و نقص و عیبى که شئون وجودم را فراگیرد و بر من مسلط شود جدایى افکن و از من اعراض مکن مانند کسى که بعد از خشم و غضبت بر او، دیگر از او خشنود نشوى.»
«…و اى خدا از امیدهایى که به لطف و کرم تو دارم مرا ناامید و مایوس مگردان تا بر من یاس و ناامیدى از رحمتت غالب نشود و از امتحان خود بار سنگین که طاقت آن را ندارم به دوش من مگذار که آن بار سنگین مرا خسته و عاجز گرداند بلکه از فضل و کرم و محبتت امتحان را بر من آسان گیر.»
«…و اى خدا مرا از دست عنایتت چنان رها مکن و دور میفکن بسان کسى که هیچ خیرى در او نیست و از هیچ جهت به او توجهى نخواهى داشت و او هم به درگاه تو به توبه و انابه هیچ باز نگردد.»
عید سعید قربان
عید قربان یادآور بندگی و اخلاص حضرت ابراهیم در برابر پروردگار خویش است. روزی که در آن ابراهیم خلیل فرزند خود اسماعیل را به قربانگاه برد تا به فرمان خداوند آن را ذبح کند؛ فرزندی که خداوند در سن پیری به او بخشیده بود و حدود ۱۳ سال از او دور بود و در صحرای سوزان مکه به همراه مادرش زندگی می‌کرد.
در انجام این فرمان نه تنها ابراهیم بلکه هاجر و اسماعیل نیز تسلیم فرمان الهی شده بودند. آن گونه که در هنگام ذبح اسماعیل، وسوسه‌های شیطان نیز کارساز نشد و ابراهیم خلیل را دچار تردید نکرد. هنگام ذبح، اسماعیل به پدر خود گفت:«پدرجان! ابتدا صورتم را بر روى خاک بگذار، تا چشمانت به چشمانم نیفتد و عواطف پدرانه‌ات تحریک نشود؛ زیرا ممکن است مانع انجام فرمان پروردگار شود. سپس دست‌هایم را محکم ببند، تا مبادا از خود بى خود گشته و مانع انجام ماموریتت گردم.»(۵)
ابراهیم آماده بریدن گلوی پسر سیزده ساله خود شد. اما هر چه فشار می‌داد، کارد نمی‌برید. فکر کرد نکند کارد به اندازه کافی تیز نشده باشد. آن را امتحان کرد و دید که بسیار بران است. اما کارد باز هم گلوی اسماعیل را نبرید. در این هنگام ندا آمد که:«اى ابراهیم! از عهده این آزمون الهى برآمدى. دست نگهدار که فرمانبردارى خویش را به درستى اثبات کرده‌اى.» پس از آن جبرئیل همراه با قوچی فرود آمد و ابراهیم آن را قربانی کرد و این چنین سنت قربانی کردن در سرزمین منا به یاد آن روز نهاده شد. سنتی که سال‌هاست در روز عید قربان، مسلمانان آن را به جا می‌آورند و همسایگان و نیازمندان را اطعام می‌کنند. در روایتی از امام صادق علیه‌السلام آمده است:«امام على بن الحسین و امام باقر(علیهم السلام) گوشت قربانى را سه قسمت مى‌کردند؛ یک قسمت آن را به همسایگان می‌دادند و یک قسمت آن را به نیازمندان و قسمت سوم را براى اهل خانه نگه مى‌داشتند.»(۶)
اعمال شب و روز عید قربان
در شب عید قربان،عبادت و نیایش بسیار توصیه شده و احیای شب عید قربان فضیلت زیادی دارد. در روز عید قربان که معروف به عیدالاضحی و عید خون است، انجام این اعمال توصیه شده است:
۱.غسل کردن
۲.خواندن نماز عید قربان با همان کیفیت نماز عید فطر
۳.خواندن دعاهای پیش از نماز عید که بهترین دعاها به فرموده علامه مجلسی، دعای چهل و هشتم صحیفه سجادیه است.
۴.خواندن دعای ندبه و زیارت امام حسین علیه‌السلام.
۵. قربانی کردن که در این روز برای همه مستحب موکد است.
۶.همچنین مستحب است بعد از نماز عید قربان، کمی از گوشت قربانی خورده شود .
۷.خواندن تکبیرات مشهور؛ برای کسانی که در این ایام در حج حضور دارند از نماز ظهر روز عید، شروع کرده تا نماز صبح روز سیزدهم. ولى کسانى که در آن جا نیستند، بعد از ده نماز آنها را مى‌خوانند، از نماز ظهر روز عید آغاز و تا نماز صبح روز
دوازدهم به پایان برسانند. روزه گرفتن در روز عید قربان مانند عید فطر حرام است.
منبع: http://yon.ir/BDCBS
پی‌نوشت:
۱.کافی، ج ۲، ص ۶۶
۲.بحارالانوار، ج ۹۶، ص ۲۶۱
۳.جعفریات، ج ۱۱۴، ص ۴۱۵
۴.کافی، ج ۴، ص ۳۱۶؛ علل الشرایع، ج ۲، ص ۴۳۶
۵. تفسیر المیزان، ج ۲۲، ص ۱۵۵
۶.اقبال، صفحه ۴۵۱
